Με τον ορισμό τοξιναιμίας κυήσεως ονομάζεται η μεταβολική διαταραχή των μικρών μηρυκαστικών, η οποία εμφανίζεται τις τελευταίες 4 έως 6 εβδομάδες προ του αναμενόμενου τοκετού και χαρακτηρίζεται από υπογλυκαιμική εγκεφαλοπάθεια. Εκδηλώνεται από μερική ανορεξία, συχνά με νευρολογικά συμπτώματα, εξελίσσεται σε κατάκλιση του ζώου, πλήρη ανορεξία και θάνατο στο 80% των περιπτώσεων.
Εμφανίζεται συχνότερα σε πρόβατα και αίγες που κυοφορούν δύο ή περισσότερα έμβρυα, και είναι πιο συχνή σε ζώα που είτε έχουν υψηλό δείκτη θρεπτικής κατάστασης (πολύ παχιά ζώα), είτε έχουν χαμηλό δείκτη θρεπτικής κατάστασης (πολύ αδύνατα ζώα). Τα πρώτα, έχουν μεγάλα αποθέματα ενδοκοιλιακού λιπώδους ιστού, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο διαθέσιμος χώρος της μεγάλης κοιλίας περιορίζοντας έτσι την ικανότητα κατανάλωσης τροφής, ενώ τα δεύτερα δεν έχουν αποθέματα περιφερειακού λίπους για κινητοποίηση κατά την κυοφορία.
Η κύρια αιτία εμφάνισης αυτής της νόσου, είναι η ανεπαρκής διατροφή κατά το τελευταίο στάδιο της κύησης. Η ανεπαρκής ενεργειακή πυκνότητα του σιτηρεσίου, και άρα η έλλειψη γλυκόζης, οδηγεί στην αύξηση κινητοποίησης λίπους για παραγωγή ενέργειας, με αποτέλεσμα την υπερβολική συσσώρευση λίπους εντός των ηπατικών κυττάρων και την παρεμπόδιση της φυσιολογικής λειτουργίας τους.
Η υπογλυκαιμία οδηγεί σε υπογλυκαιμική εγκεφαλοπάθεια και στην εμφάνιση νευρολογικών συμπτωμάτων. Επίσης πιστεύεται ότι τα νευρολογικά συμπτώματα εμφανίζονται λόγω της τοξικής δράσης των κετονικών σωμάτων στο κεντρικό νευρικό σύστημα και της μειωμένης ικανότητας του ήπατος να εξουδετερώνει τοξικά προϊόντα.
Τα κύρια εργαστηριακά ευρήματα είναι η μειωμένη συγκέντρωση τιμή της γλυκόζης καθώς και η αυξημένη συγκέντρωση των κετονικών σωμάτων στο αίμα των νοσούντων ζώων.
Τα παράσιτα, η παραφυματίωση , οι οδοντικές ανωμαλίες, τα τραύματα της στοματικής κοιλότητας που εμποδίζουν την πρόσληψη τροφής από τα ζώα, προδιαθέτουν την εμφάνιση της νόσου. Επιπλέον, η απότομη αλλαγή στο σιτηρέσιο ή η μεταφορά των ζώων (ιδιαιτέρως στο διάστημα των τελευταίων έξι εβδομάδων της εγκυμοσύνης) αποτελούν παράγοντες ισχυροποίησης της εμφάνισης της συγκεκριμένης νόσου. Η μειωμένη πρόσληψη τροφής πιθανόν να οδηγήσει τα ύποπτα ζώα σε κατάσταση Υπασβεστιαιμίας ή και Υπομαγνησιαιμίας.
Λάμπρος Ριζογιάννης,
Γεωπόνος Ζωικής Παραγωγής
(MSc Dairy Nutritionist)